Gối hạc: Vị thuốc cho người đau khớp gối

Gối hạc là một loại cây mọc hoang dại ở vùng đồi núi. Đây là một cây thuốc được dùng trong dân gian để điều trị các chứng sưng đau khớp gối, đau lưng, đau xương khớp, nhức mỏi. Ngoài ra, nó còn có thể trị đau bụng, rong kinh.

1. Mô tả

Gối hạc, còn có tên gọi khác là Bí dại, Mũn, Phỉ tử, Mạy chia. Tên khoa học của nó là Leea rubra Blume ex Spreng, thuộc họ Gối hạc (Leeaceae).

Cây nhỏ, thường cao khoảng 1 – 2m, có khi hơn. Thân có rãnh dọc và phình lên ở các mấu. Rễ có vỏ ngoài màu hồng, lõi có màu hồng, trắng hay vàng. Lá kép lông chim 3 lần, các lá phía trên kép lông chim 2 lần, mọc so le. Các lá chét khía răng to.

Hoa nhỏ, màu hồng, mọc thành ngù ở ngọn cành. Quả chín có màu đen. Mùa hoa quả tháng 5 – 10.

2. Phân bố và thu hái

Cây của vùng Ấn Độ, Malaysia, mọc hoang ở chỗ râm mát trên các đồi ven rừng, chân núi. Nó cũng được trồng bằng giâm cành. Người ta thu hái rễ vào mùa hè hoặc thu. Ðào về, rửa sạch, thái lát, phơi hay sấy khô.

3. Thành phần hoá học và tác dụng dược lý

Chưa thấy có nhiều tài liệu nghiên cứu về cây Gối hạc.

Một nghiên cứu về thực vật ở Brazil cho thấy cây Gối hạc có chứa lượng đáng kể chất ức chế enzyme chuyển đổi angiotensin. Điều đó đồng nghĩa với việc cây này có khả năng chống tăng huyết áp.

4. Công dụng và cách dùng

4.1. Công dụng

Thường được sử dụng chữa sưng đau khớp gối, đau lưng, đau xương khớp, nhức mỏi và chữa đau bụng, rong kinh. Hạt Gối hạc thường được dùng trị giun đũa, giun kim và sán xơ mít.

4.2. Cách dùng

Liều dùng 15 – 20g.

Rễ dùng riêng sắc uống hoặc ngâm rượu uống. Rễ sắc uống chữa đau bụng. Phụ nữ khi sinh đẻ thường lấy rễ Gối hạc sắc uống cho khoẻ người, ăn uống ngon miệng, đỡ đau mỏi.

*Đây là vị thuốc có khá nhiều công dụng*

5. Bài thuốc kinh nghiệm

5.1. Chữa sưng tấy, đau bắp chuối hay phong thấp sưng đầu gối

Rễ Gối hạc 40 – 50g sắc uống.

Hoặc phối hợp với các vị thuốc khác: Rễ Gối hạc 30g, Cỏ xước hay Ngưu tất, rễ Gấc, Tỳ giải, mỗi vị 15g, cũng sắc uống.

5.2. Chữa đau bụng, rong kinh ở phụ nữ

Liều thông thường 15 – 20g rễ, dùng riêng tán bột hay sắc uống hoặc ngâm rượu uống.

Tóm lại, Gối gạc là vị thuốc dân gian dùng để trị sưng đau khớp gối, đau lưng nhức mỏi. Ngoài ra, dược liệu còn trị đau bụng rong kinh, dùng được cho phụ nữ sau khi sinh.