Chứng đàm hỏa quấy rối tâm

Khái niệm

Chứng Đàm hỏa quấy rối Tâm là tên gọi chung về các chứng trạng đàm vối.bỏa câu kết với nhau quấy rối tâm thần gây nên bệnh, nguyên nhân phần nhiều do tình chí ựu uất, mừng giận thất thường, dẫn đến đàm hỏa quấy rối ở trên. Đàm thấp thịnh một phía, thấp lâu nung nấu thành nhiệt, cũng cđ thể gây nên chứng Đàm hỏa quấy rối Tâm.

Triệu chứng lâm sàng chủ yếu là hồi hộp, tâm phiền, mặt <|ỏ, miệng khô, mất ngủ hay mê, dễ kinh sợ, nặng hơn thì nói nâng lộn xộn, cười khóc thất thường, cuống táo vọng động, tiểu tiện vàng đỏ, đại tiện khô rêu lưỡi vàng nhớt, mạch Hoạt Sác.

Đàm hỏá quấy rổi Tâm thường gặp trong các bệnh “Diên cuồng”, “Bất mị”, “Trúng phong”.

Cần chấn đoán phân biệt với” chứng Dàm vít lấp tâm khiếu”, “chứng Nhiệt hun đốt Tâm doanh”, “chứng Tâm hỏa cang thịnh”.

 

Phân tích

Chứng Đàm hỏa quấy rối Tâm trong những tật bệnh khác nhau đều có đặc điểm biểu hiện lâm sàng riêng, về phép chữa cũng không giống nhau hoàn toàn, cần phải phân tích.

Nếu trong bệnh Điên cuồng cd chứng Đàỉn hỏa quấy rối Tâm, biểu hiện lâm sàng là tâm phiền hòí hộp, nặng hơn thl nói năng lẫn lộn, cuồng táo vọng động, đại tiện khố, mạch Sác, rêu lưỡi nhớt, phần nhiều do tình chí không thư sướng, túc giận hại Gán, khi uất htía hỏa, nung nấu tân dịch thành đàm, đàm hỏa quấy rối lên trên tâm khiếu bị vít lấp, thàn khí nghịch loạn gây nên; về điều trị nên quét đàm thanh hỏa, trấn tâm an thần, chọn dùng bài Sinh thiết lạc ẩm (Y học tăm ngộ). ỉíi ! ♦’:!

Trong bệnh Bất mị xuất hiện chứng Đàm hỏa quấy rối Tâm, biểu hiện lâm sàng là giấc ngủ khổ khăn, thậm chí mất ngủ tráng đêm, Tâm phịền dễ cáu giận, đầu lưỡi và yeỊi lưỡi đỏ, mạch Huyền; phần nhiều do đàm hỏa quăy rối lên trên, tâm thần khổng yên gây nên; điệu trị nên thanh tâm qụét đàm, dùng bài Thập vị ôn đảm thang (Chứng trị chuẩn thăng), .

Nếu trong bệnh Trúng phong xuát hiện chứng Đèm hỏa quấy rói Tâm, biểu hiện làm sàng là bán thân bất toại, mát xếch miệng méo, nđi nàng khđ khản, thàn thức lơ mơ, miệng khô phi&ọ tốo, đại tiện khỏi rêu lưỡi vàng mà nhớt, mạch Huyền Sác v.v. phần nhiều do lo, nghĩ, tức, giận bãi tình chí thất thường, ăn uống khống điều độ lại ha» thích ăn những món không tót, mệt nhọc khẩn trương, đều Ịà nhỡng nhán tố dẫn đến âm dương không điều hòa, âm bị hãm xuống dưới, dương qụá găng ở trên, dương hộa ra hỏa kèm theo đàm quấy ròi lên trên dẫn đến chứng nầy, điều trị theo phép thanh hỏa giáng nghịch, bình Can dẹp phoạg, chọn dung bài Thanh Can thang (Loại chứng trị tài). Nếu nhiệt thịnh đại tiện táo kết, có thể gia Đại hoàng, Ịiô hội để tả hỏa thông tiện, dồn quét nhiệt kết. Nếu Tâm nhiệt tâm phiền, tịnh thần lợ mơ nói sảng, đau đầu, nặng hơn thì co giật, điều trị nên thanh Tâm khai khiếu, cổ thể chọn dùng Ngưu hoàng thanh tâm hoàn (Đậu chán thế y tăm pháp).

Ỏ người béo mập vốn cđ đàm trọc thịnh ở tíong, thấp và trọc ấp ủ lâu ngày dễ hđa nhiệt sinh hỏa quấy rối tâm thần ở trêả; ỏ người âm hư dương cang, tính tình dễ nóng nẩy, tình tự hay biến hóa, nếu bị kích thích từ bên ngoài, ưu. uẵt hóa hỏa, có thể xuất hiện các chứng miệng khô, phiền táo, mật đỏ, nên “nhân nhân chế nghi”, biện chứng luận trị.

 

Chẩn đoán phân biệt

Chứng Đàm vít lấp tầm khỉếu với chứng Đàm hỏã quấy rối Tâm: Chứng Đàm hỏa quấy rối íâm phàn nhiều do ức uất, phẫn nộ, mừng rỡ càn bậy bởi tỉnh tự khầc thường, khí uất không thoải mái bị uất lâu ngằy gây bệnh, Lý Dông Viên hối: “Khí hữu dư sẽ là hốa^Hoã vượng thì hùn đốt tân dịch thành đàm, đàm với hỏa câu kết thành đàm hỏa, qùãy rối tâm thằn ớ trên, nhẹ thl có các chứng tâm phiền, đáng miệng, mất ứgủ; nậng thì thàn trí rối loạn, nói náng lẫn lộn Hỏa thuộc Dương, dương chủ động, dương thịnh thỉ cuồng; Chí chân yếu đặi luận sách Tố Văn nđi “các loại táo cuồng vật vã đều thuộc Hỏa”. Lại nối: “tứ chi là phần chót của các kinh Dương”. Dương khí quá găng thì khí lực vượt sự bình thường; Đàm Ahiệt quấy rối ở trền, biểu hiệu là cuồng táo vọng động, đánh máng chửi bới, thần chí khác thường. Hỏa nhiệt quấy rối ở trên thì mật đô, miệng khô; Hỏa nhiệt chèn ép ở dưới thỉ tiểu tiện vàng đỏ, đại tiện khô, rêu lưỡi nhớt, mạch Hoạt Sác. Chứng Đàm vít lẩp Tâm khiếu, đà aố thuộc Tâm bị đàm che lấp, thần trí không tỉnh, về mức độ có phàn nặng hơn chứng Đàm hỏa quáy rối Tâm. Bởi vì đàiti trọc nghẽn tác, thanh khiếu khôỉig linh lợi, cho nên thần trí hôn mê, lưỡi cứng không nội được, trong họng có tiếng đàm, rêu lưỡi cáu nhớt, mạch Huyền Hoạt v.v. Ngoài ra, chứng Đàm vít lấp tâm khiếu còn cổ chỗ phân biệt về hàn và nhiệt, Dương bẽ và Am bế khác nhau. Tựu trung nhiệt đàm làm nghẽn các khiếu thuộc nhiệt, thuộc Dương bố, có các chúng mặt đỏ thở thô, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch Huyền Hoạt v_ếv.’ gần giống

với chứng Đàm hòa quấỵ rối Tâm.’ Nhưng chứng Đàm hỏa quãy rối Tâm, lâm sảng chỏ yếu là nhiệt thịnh; chửng Đàm vít lấp Tâm khiếu, lâm sàng chủ yếu là đấm trọc Chứng Đàm vít lấp Tâm khiếu phần nhiều gặp ở bệnh Trúng phong; chứng Đảm hỏa quãy rối Tâm thường gặp ở bệnh Diên cuòng: ⁵

Chứng Nhiệt hụn đốt Tâm doanh với chứng Đàm hỏa quấy rối Tâm: cả hai đều thuộc Hỏa chứng, nhưng khác nhau về bệnh cơ. Chứng nhiệt hun đốt Tâm doanh phần nhiều dọ òn tà phạm vào doanh, phạm vào huyết gây nên. Vì nhiệt ở phặn ậm thì phát nhiệt thường nậng vô ban đêm. Tâm chủ thàn trí, nhiệt vào Tâm doanh hoặc Tâm bào thỉ phiên tao nổi nhàm. NhiệỊb tà vào huyết, huyết nhiệt từ CƠI tấu mà ra, có thể xuất hiện Ban chẩn. Nhiệt làm tổn thương mạch lạc, hoặc bức huyết đi càn, thì có chứng xuất huyết; Nhiệt’làm hại huyết phận, gân mạch không được nuôr dưỡng thì co giật, và có đặc trưng ỉà chátt lưỡi đỏ tía. Chúng Đàm hỏa quẵy rốr Tâm, phần nhiều do ngoại tà xâm phạm, từ biểu vào lý, lý nhiệt đã thịnh gây nên, ctí chứng trạng phát Bốt, mật đỏ, đại tiện khô; Nhiệt làm hao thương tân dịch thì miệng khô, nặng hon thì dễ kính hãi. chứng Đàm hỏâ quấy rối Tâm, bệnh biến ở Khí phận mà chứng Nhiệt hun đốt Tâm bao thì bệnh biến ở huyết, ở doanh. Cho nên tình trạng chứng bệnh khác nhau, có thể phân biệt được.

Chứng Tâm hỏa cang thịnh với chứng Đàm hỏa quấy rỗi Tâm: Chứng Tâm hỏa cang thịnh phần nhiều do lý nhiệt hóa hỏa hoặc do uất mà hóa nhiệt gây nên, bệnh biến ở Tâm, có thể chuyển nhiệt xuống Tiểu trường, biểu hiện lâm sàng là miệng lưỡi mọc mụn, khát muốn uống nước lạnh, thậm chí tiểu tiện ra huyết, tiểu tiện đau buốt, chất ỉưỡi đỏ, mạch Sác v.v. Chứng Đàm hỏa quấy – rối Tâm phần nhiều do tình chí ức uẩt, đàm thấp hoặc đàm nhiệt quấy rối Tàm thần gây nên bệnh, tình thế bệnh so vội loại Tâm hỏa cang thịnh nặng hơn; Dặc điểm biểu hiện lâm sàng là hồi hộp, mặt đỏ, dễ kinh hãi, thậm chí cuòng ịấo vọng động, nói náng lẫn lộn, mạch Hoạt Sác, rêu lưỡi nhớt.

 

IV. Y văn trích dẫn

Cổ ‘khT*do nhiệt mà sinh tóm. Có khi đo đàm mà sinh nhiệt. Cho nên Đàm là cái hỏa hữu hình. Hỏa tức là cái Đàm vồ hình, phải nghiền ngẫm mà âùy luân. Khi đàm chưa gây bệnh thì ntí là chán ấm trong thân thể. Hỏa khi chưa gây bệnh, thì nd chân dương trong ẹợ thề. Nếu không bình hòa được thl lục đục thất tình, câu kết‘ làm hạiị sự thiên thắng phù việt, đàm gặp hỏa thì bốc lên; Hỏa gập đàm càng ngùn trgụt, haặc bốc lên Tâm Phế, hoặc lưu lại Tỳ VỊ, hoặc thấm vào Kỉnh Lạc, ỉioậc tản ra tứ chi; hoậc đọng lại ở cơ pha; hoặc trào lên yết hầu, hàng loạt hiện tượng khác nhau; Điều trị muốn thanh cái ^vtiêu” là Đàm, trước hết phải chiếu cố cái “Bản”. Muốn phân biệt hỏa nặng hay nhẹ, nên minh bạch khí thịnh’:hay suy., BỞỊ vì nguyên khí thịnh thỉ hỏa tất thực mà nguyên khí hư thì hỏa tất hư. Điều hòa được sự thịnh suy của nguyên khí, thì Đàm hỏa sẽ yên ổn, vô sự (Đàm chứng – Chứng trị vậng bổ). ,