HOÀNG BÁ CÙNG LONG ĐỞM THẢO
Công hiệu khác nhau
Hoàng bá cùng long đởm thảo đều là vị thuốc đắng, hàn dùng để thanh nhiệt, táo thấp, thanh thấp nhiệt ở hạ tiêu. nhưng hoàng bá hay thanh hỏa ở thận, có khả năng kiên cố chân âm mà trừ hư nhiệt; nặng về dùng cho hạ tiêu, ở thận, bàng quang, đại tràng.
Long đởm thảo tả can đởm thực hỏa, hay khứ hỏa để ổn định máu. Trong điều trị nặng về dùng cho gan mật, bàng quang.
Chủ trị khác nhau
1 – Hoàng bá dùng chữa chứng lỵ do thấp nhiệt ở hạ tiêu, đới, lâm, hoàng đảm.
Long đởm thảo chủ yếu vào can kinh, chữa thấp nhiệt hạ chữa lâm, đới, hoàng
Hoàng bá thanh nhiệt, táo thấp, chù trị hạ tiêu thấp nhiệt nên sinh bệnh lỵ, đới, hoàng đởm
Như “Diêm thị tiểu nhi phương luận” trị bệnh tiểu nhị nhiệt lỵ, hạ huyết dùng hoàng bá, xích thược.
“Thương hàn luận” bài chi tử bá bì thang, chữa thương hàn mình mẩy vàng. “Truyền thanh chủ nữ khoa” bài dịch hoàng thang gồm hoàng bá, khiếm thực, bạch quả, sơn dược, sa tiền tử, trị chứng hoàng đới.
“Y học tâm ngộ” bài tỳ giải ẩm gồm tỳ giải, văn cáp phấn, thạch vi, sa tiền tử, phục linh, đãng tâm, liên tử tâm, thạch sương bồ, hoàng bá, trị bệnh cao lâm, kiêm trị các chứng lâm.
Long đởm thảo hay thanh thấp nhiệt ở can, đởm dùng chữa chứng hoàng đởm do thấp nhiệt ở can kinh, rồi đến các bệnh lâm, đới.
Như “Loại bệnh nguyên lưu tê chức” bài long đởm thảo tả can thang gồm long đởm thảo, sài hồ, thạch bì. chi tử, đại hoàng, bạch thược dược, mộc thông, liên kiều, hoạt thạch. Trị các chứng thấp nhiệt sang, tiểu tiện xích sáp, cho đến bệnh phụ nhân (âm đỉnh) âm hộ lòi ra, sa xuống (sa âm đạo, tử cung).
“Toàn quốc trung thảo dược hối biên” trị hung, hiếp thống hoàng đởm. Dùng long đởm thảo, sài hồ, xuyên luyện tử, chỉ xác. chi tử. hương phụ, nhân trần sắc thang uống.
2 – Hoàng bả chủ trị cốt chưng, tiêu khát
Long đởm thảo chủ trị tai điếc, tai ủng, mắt đỏ sưng đau.
Hoàng bá hay tả thận hỏa. kiêm đuổi hỏa đi để kiên định chân âm. Thường dùng chữa các chứng âm hư hỏa vượng, cốt chưng, tiêu khát.
Như ”Đan khê tâm pháp” bài đại bổ hoàn gồm hoàng bá, chi mẫu, thục địa, quy bản, tủy lợn dùng mật hoàn: trị cốt chưng lao nhiệt.
“Độc hành phương” trị chứng tiêu khát, đái nhiều,ăn nhiều, mắt đỏ, phù thũng.
Như “lan thất bí tầng” bài Long đởm thảo tả can thang có long đởm thảo, sinh địa hoàng, đương quy, sài hồ, trạch tả, sa tiền tử, mộc thông, trị bệnh thực hỏa ở can kinh, thượng viêm, dẫn đến hiếp thống miệng đắng, mắt đỏ, tai điếc, tai ủng.
3 – Hoàng bá chủ trị di tinh, phù thũng Long đởm thảo chủ trị xuất huyết
Hoàng bá tả thận hỏa. Thường dùng chữa chứng thận hỏa bị nhiễu động tinh thất do đó mà sinh chứng di tinh; cho đến chứng hạ tiêu thấp nhiệt sinh phù thũng. Như “Tố vấn bệnh cơ bảo mệnh tập” trị chứng bạch dâm mộng tiết, di tinh cho đến thoát xuất không thu lại được, phải dùng hoàng bá, cáp phấn.
Như Lý đông viên đích thông quan hoàn (hoàng bá, tri mẫu. quế mật hoàn) trị tiểu tiện không thông, dần dần thành tích đầy ở bên trong, bụng cứng như đá, chân đùi liệt ra nước; đêm không ngủ được, không muốn ăn uống gì.
Long đởm thảo thanh thấp nhiệt ở can kinh, dưới thực hỏa ở can kinh, chữa được chứng thấp nhiệt ở can kinh, cho đến chứng thực hỏa sinh ra xuất huyết không chỉ.
Như “Diêu tầng thần tập nghiệp phương” trị hết bệnh hạ huyết không cầm được – dùng long đởm thảo một nắm, vò nát, rồi dùng nước sắc uống.
“Phổ tế phương” – bài long đỏm hoàn (hoàng liên long đởm) trị trẻ con đổ máu cam không cầm được.
4 – Hoàng bá chủ trị chân tay nuy nhược, tê liệt, long đởm thảo chủ trị kinh giản, dái sưng.
Hoàng bá hay thanh thấp nhiệt ở hạ tiêu – Dùng chữa các chứng bệnh vì thấp nhiệt sinh ra các chi dưới sưng, đau, tê liệt.
Như “đan khê tâm pháp” – bài nhị diệu tán gồm hoàng bá, thương truật, trị chứng gân xương đau nhức. Hoàng bá khử nhiệt, kiên âm, cũng dùng chữa các chứng nuy.
Bài tư âm bổ thủy thang gồm sinh địa hoàng, quy bản, hoàng bá, tri mẫu, bạch truật, trích hổ kinh cốt, kim mao cẩu tích, đương quy, phục linh, ngưu tất, tục đoạn, đẳng sâm, câu kỷ tử, tủy lợn, trị bệnh cốt nuy lưng, xương sống không cử động được, cốt khô, tủy hư, chân không đỡ được thân thể.
Long đởm hay tả can hỏa, thanh lợi thấp nhiệt ở hạ tiêu. Dùng chữa nhiệt thịnh ở can kinh dẫn đến chứng kinh giản, bệnh thấp nhiệt ở hạ tiêu sinh chứng dái sưng.
Như “Bị cấp thiên kim yếu phương” – bài Long đởm hay có long đởm thảo, câu đằng bì, sài hồ, hoàng cầm. cát cánh, thược dược, phục linh, cam thảo, đại hoàng, lang lang trùng (con rết – hay con bọ ngựa – con chuồn chuồn) trị anh nhi tráng nhiệt, biến chứng kinh giản, hòn dái sưng đau. Phải dùng long đởm thảo tả can thang gia hạt quýt, toàn vết điều trị nhiều lần sẽ khỏi.
Đặc thù sử dụng khác nhau
Lâm sàng báo: Hoàng bá trị phế viêm. Dùng 0,2% hoàng bá chế thành thuốc nước để tiêm, mỗi lần tiêm dưới da 3 gr, tám ngày tiêm một lần; sau 2-3 ngày độ ấm trong thân thể xuống đến mức bình thường; giảm dần trên mỗi ngày 2 lần. Trị như đồng 6 ca, bệnh táo, viêm phổi; một ca lá phổi viêm nặng; phải điều trị từ 12 giờ đến 72 giờ nhiệt độ mới xuống bình thường, phải mất 9 ngày bệnh mới khỏi.
“Đồng thiên áo chỉ” bá đại tán gồm cố hoàng bá, thanh đại mỗi thứ 2 đồng cân, tán nhỏ, hòa dầu vừng mà bôi vào chỗ đau.
“Phổ tế phương” trị tiểu nhi sưng thóp; sinh ra đã sưng. Dùng ngay hoàng bá tán mạt hòa nước bôi vào gan bàn chân.
Long đởm thảo vị đắng, khí hàn, tả can đởm thực hòa, trừ hạ tiêu thực nhiệt, là vị thuốc hay để chữa hết các bệnh xuất huyết không chỉ; có thể chữa cho người có bệnh bạch huyết, và giải được độc. Nên nghĩ đến việc long đởm thảo chữa được các chứng bệnh về huyết.
Để lại một phản hồi