ĐAU DÂY THẦN KINH SINH BA
– Biện chứng đông y: Can âm hư khuyết, can dương thượng cang, thượng nhiễu thanh không.
– Cách trị: Dưỡng huyết nhu can, bình can tức phong, giải kinh chỉ thống.
– Đơn thuốc: Ngũ bạch thang.
– Công thức:
| Bạch thược 30g | Bạch tật lê 12g |
| Bạch phụ tử 9g | Bạch cương tàm 10g |
| Bạch chỉ 9g |
Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
– Hiệu quả lâm sàng: Lý XX, nữ, 48 tuổi. Mặt bên phải của bệnh nhân đã hơn 3 nǎm đau từng cơn. Mỗi lần đau phần nhiều vì gặp gió hoặc các kích thích khác, đau khoảng 10 giây, đau như điện giật, một nửa mặt cơ bị co giật, chảy nước mắt v.v… Đã phải vào bệnh viện nhiều lần để điều trị, chẩn đoán là đau dây thần kinh sinh ba, đã uống thuốc như dilantin sodium, v.v… Châm cứu, không có tác dụng. Đến xin điều trị thì thấy đầu váng, bực bội mất ngủ, mặt đỏ, miệng và họng khô, lưỡi đỏ, rêu vàng mỏng, mạch huyến tế và mạnh. Đây là chứng can âm hư khuyết, can dương thượng canh, phượng nhiễu thanh không. Cần trị bằng phép dưỡng huyết như can, bình can tức phong, giải kinh chỉ thống. Cho dùng “Ngũ bạch thang”, dùng thêm Câu đằng, Ngưu tất. Uống được 3 thang, các chứng giảm nhiều, lại uống 6 thang, các chứng khỏi hết, không lên cơn đau nữa. Sau đó lại uống thêm Kỉ cúc địa hoàng hoàn 1 tháng liền để củng cố hiệu quả. Sau khi khỏi còn theo dõi 5 nǎm chưa thấy tái phát.
– Bàn luận: “Ngũ bạch thang” gia giảm ngoài hiệu lực điều trị đau dây thần kinh sinh ba tương đối tốt, còn có hiệu lực nhất định đối với chứng đau đầu do cao huyết áp. Ca này trong bài thuốc đã dùng Bạch thược để dưỡng huyết nhu can, hòa âm tiềm dương, dùng Bạch tật lê, Bạch phụ tử, Cương tàm, Câu đằng để bình can tức phong, lấy Bạch chỉ để tǎng sức thông khiếu, lại có vị Ngưu tất mà theo nghiên cứu dược lý hiện đại thì có tác dụng giãn mạch, hạ huyết áp, giảm đau, do đó thu được kết quả tốt.
177. ĐAU DÂY THẦN KINH SINH BA
– Biện chứng đông y: Phong hàn ẩn náu ở não, làm tắc trệ thanh không.
– Cách trị: Khư phong tán hàn, thông kinh, chỉ thống.
– Đơn thuốc: Lư thống ninh.
– Công thức:
| Xuyên khung 50g | Tất bát 50g |
| Bạch chỉ 50g | Xuyên tiêu 50g |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang. Người thiên về nhiệt có thể thêm Đảm tinh 10g, Sơn chi 15g, người thiên về hàn có thể thêm Tế tân 5g, Chế Xuyên ô 15g.
– Hiệu quả lâm sàng: Từ nǎm 1967 đã theo dõi “Lư thống ninh” gia giảm điều trị 200 ca bệnh đau dây thần kinh sinh ba, bình quân một liệu trình dài 2 tuần lễ, phần lớn bệnh nhân đã khỏi hoặc thuyên giảm rõ rệt, tổng cộng tỉ lệ khỏi là 90%, hỏi lại 1 nǎm sau trong số 150 ca, trừ 18 ca có tái phát còn tất cả đều có kết quả vững chắc.
– Bàn luận: Trong thời gian uống “Lư thống ninh”, bệnh nhân nên ngừng mọi phương pháp điều trị khác, nói chung 4-6 ngày là có kết quả. Đối với người uống thuốc một tuần rồi mà không thấy giảm đau thì tǎng lượng Xuyên khung lên 75g, qua 10 nǎm theo dõi lâm sàng, thêm Xuyên khung lên như thế chưa thấy phát sinh tác dụng phụ. Cǎn cứ các tư liệu nghiên cứu dược lý hiện đại thì các thành phần chủ yếu điều trị đau thần kinh sinh ba trong bài này, có thể là chứa tetra methyl pyraxin và piperin. Thực tiễn cho thấy bài này dùng điều trị đau đầu do mạch máu, đau thắt ngực, viêm mút thần kinh đều có tác dụng nhất định.
178. ĐAU THẦN KINH SINH BA
– Biện chứng đông y: Khí trệ huyết ứ, uất mà phát sốt, ứ nhiệt quấy lên, thanh không thất lợi.
– Cách trị: Hành khí hoạt huyết, hóa ư thông lạc, thanh khí tỉnh não.
– Đơn thuốc: Gia vị thược dược cam thảo thang.
– Công thức:
| Bạch thược (sao) 18g | Chích cam thảo 9g |
| Chế hương phụ 9g | Qui vĩ 12g |
| Đào nhân 9g | Thích tật lê 9g |
| Cam cúc hoa 9g | Đại xuyên khung 5g |
| Sinh thạch cao 25g | Cao bản 5g |
| Toàn đương qui 9g | Hồng hoa (tươi) 9g |
Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
179. ĐAU THẦN KINH SINH BA
– Biện chứng đông y: Khí hư huyết trệ, phong đàm quấy lên.
– Cách trị: Bổ ích khí huyết khu phong hóa đàm, khư ứ thông kinh.
– Đơn thuốc: Hóa ứ khu phong chỉ thống thang.
– Công thức:
| Sinh hoàng kỳ 15g | Đương qui 6g |
| Xích thược 12g | Phòng phong 6g |
| Khương hoạt 3g | Ngô công 2 con |
| Hồng hoa 12g | Huyền sâm 15g |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
– Bàn luận: Bài thuốc này là tiếp thu từ dân gian Tân Cương. Trong bài có Ngô công, công thức nguyên thủy là Toàn yết, nhưng Toàn yết khó kiếm, thay bằng Ngô công, hiệu quả không có gì khác.
180. ĐAU DÂY THẦN KINH SINH BA
– Biện chứng đông y: Dương minh lạc hư, can phong thừa cơ tấn công.
– Cách trị: Bình can tức phong chỉ thống.
– Đơn thuốc: Tam thoa thần kinh thống phương.
– Công thức:
| Kinh giới thán 9g | Thạch quyết minh 30g (cho trước) |
| Nguyên hồ 15g | Bạch tật lê 9g |
| Nộm câu đằng 12g | Bạch cương tàm 9g |
| Hương bạch chỉ 4,5g | Mãn kinh (sao) 9g |
| Trần bì 4,5g | Toàn yết phán 3g (nuốt chửng) |
Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Để lại một phản hồi