Cọ lùn là loài cây phổ biến và được sử dụng làm thuốc ở Bắc Mỹ. Các sản phẩm chiết xuất từ cọ lùn cũng đã du nhập vào nước ta.
Tổng quan về cây cọ lùn
Mô tả thực vật1
Cọ lùn tên khoa học là Serenoa repens, một loài thực vật thuộc họ thực vật Arecaceae, có nguồn gốc từ đông nam Hoa Kỳ. Nó là một loại cây bụi mọc ở những nơi gần bờ biển và cao khoảng 2 hoặc 3 m. Lá cọ lùn phát triển từ một thân cây lớn dưới lòng đất. Do đó, tên của nó bắt nguồn từ sự tương đồng của nó với cây cọ.
Hoa của cọ lùn có màu trắng, mọc thành từng chùm và xuất hiện vào mùa xuân. Quả có màu sắc khác nhau tùy thuộc vào thời kỳ trưởng thành. Vào tháng 5 – tháng 6, quả có màu xanh lục và trở thành màu vàng vào giữa tháng 8; sau đó chúng chuyển sang màu xanh lam-đen khi chúng trưởng thành vào tháng 9.
Một trong những đặc điểm chính của cọ lùn là tuổi thọ phi thường: người ta nói rằng một số cây ở Florida có tuổi đời từ 500 đến 700 năm.
Phân bố, thu hái cây cọ lùn
Chủ yếu ở đông nam Hoa Kỳ như Florida, Mississippi, Georgia, South Carolina, Louisiana và một số nơi khác trên thế giới.
Bộ phận làm thuốc
Bộ phận được nghiên cứu và làm thuốc là quả của cây cọ lùn.
Thành phần hóa học của cọ lùn
Phân tích quả khô của cọ lùn sau khi thu hoạch, người ta nhận thấy glycerid, axit béo tự do, phytosterol như β-sitosterol, β-caroten, dẫn xuất vitamin E, axit hữu cơ, polysaccharid, tannin, flavonoid và tinh dầu. Tuy nhiên, tỷ lệ chính xác có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, thời gian thu hoạch,…
Tác dụng dược lý của cọ lùn
Việc sử dụng cọ lùn làm cây thuốc không phải mới gần đây. Ngay từ những năm 1800, các tài liệu khoa học đã mô tả các đặc tính điều trị của nó. Đặc biệt là điều trị các rối loạn tuyến tiền liệt, rối loạn tiết niệu. Tuy nhiên, kiến thức về tác dụng điều trị của cọ lùn dường như được mở rộng hơn trong thời gian gần đây.
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt BPH
Cọ lùn tác động lên tuyến tiền liệt thông qua nhiều cơ chế khác nhau.
Theo cơ chế kháng androgen
Sự ức chế gắn kết thụ thể của nội tiết tố androgen đã được nghiên cứu nhưng còn ít rõ ràng. Nhưng lĩnh vực được nghiên cứu nhiều nhất là hoạt động ức chế của cọ lùn trên 5α-reductase. Cọ lùn ức chế cả isoenzyme loại I và loại II của 5α-reductase. Trong khi đó, Finasteride ức chế chọn lọc isoform loại II.
Tuy nhiên, chiết xuất cọ lùn có thể cần điều trị lâu hơn hoặc liều cao hơn để đạt được hiệu quả ức chế 5α-reductase. Cọ lùn có thể làm thay đổi sự chuyển hóa testosterone; hoặc DHT một cách khác nhau ở nam giới, mặc dù cơ chế chưa biết rõ.
Theo hiệu ứng pro-apoptotic
Các nghiên cứu cũng gợi ý rằng điều trị cọ lùn có thể ức chế sự phát triển của tuyến tiền liệt bằng cách tăng quá trình “chết” tế bào (apoptosis). Cọ lùn ức chế sự phát triển của tế bào thông qua ức chế tăng sinh do yếu tố tăng trưởng insulin-1 và chỉ số dòng tế bào biểu mô tuyến tiền liệt.
Do đó, cọ lùn có thể làm giảm kích thước tuyến tiền liệt bằng cách tăng quá trình apoptosis. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu đã được tiến hành trên các dòng tế bào ung thư và cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa để chứng minh tác dụng trên cơ thể sống.
Theo cơ chế kháng viêm
Nhiều nghiên cứu gần đây đã nhấn mạnh nhận xét rằng yếu tố viêm trung gian làm phát triển và/hoặc tiến triển của phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH). Viêm tuyến tiền liệt mãn tính có liên quan đến thể tích tuyến tiền liệt lớn hơn, LUTS nghiêm trọng hơn, đáp ứng kém hơn với điều trị y tế. Những phát hiện này gợi ý rằng tác dụng chống viêm của cọ lùn có thể có lợi trong việc điều trị các triệu chứng BPH.
Sử dụng viên chiết xuất từ cọ lùn trong 28 ngày điều hòa hoạt động của cytokine tiền viêm. Nó giúp giảm biểu hiện CCR7, CXCL6, IL-6 và IL-17. Từ đó, làm giảm đáng kể trọng lượng mô và chỉ số tăng sinh của tuyến tiền liệt.
Ở cấp độ lâm sàng, bệnh nhân dùng viên chiết xuất cọ lùn liều uống hàng ngày (320 mg) trong 3 tháng; điều này cho thấy mức độ giảm dấu hiệu viêm ở mức mRNA trong lòng tuyến tiền liệt. Tác dụng này hiệu quả hơn so với tamsulosin 0.4 mg.
Tuy nhiên, các nghiên cứu được báo cáo chủ yếu được thực hiện trong ống nghiệm. Mức độ liên quan của các cơ chế trong việc phòng ngừa và điều trị LUTS liên quan đến BPH cần thêm nhiều nghiên cứu ở cấp độ lâm sàng.
Điều hòa testosterone
Nghiên cứu trên chuột chỉ ra rằng bổ sung cọ lùn làm giảm trọng lượng của cơ thể bằng cách giảm trọng lượng mỡ nội tạng, triglyceride huyết thanh, cholesterol toàn phần, LDL và VLDL. Ngoài ra, bổ sung cọ lùn giúp tăng sức bền cơ bắp, số lượng tinh trùng và sinh tổng hợp testosterone thông qua việc điều hòa nội tiết tố. Từ đó, việc bổ sung viên chiết xuất từ cọ lùn giúp giảm các triệu chứng của suy sinh dục nam (andropause) thông qua điều hòa trực tiếp và gián tiếp sinh tổng hợp testosterone.
Giảm rụng tóc
Rụng tóc ảnh hưởng đáng kể đến hình ảnh cơ thể, tự tin, cảm xúc và chất lượng cuộc sống, thậm chí có thể dẫn đến bệnh tâm thần như lo lắng và trầm cảm. Minoxidil và Finasteride vẫn là liệu pháp điều trị duy nhất được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận sử dụng rộng rãi nhất cho chứng rụng tóc điển hình. Tuy nhiên, các tác dụng phụ không mong muốn đã thúc đẩy việc tìm kiếm các liệu pháp thay thế hai loại thuốc này.
Cọ lùn đã cho thấy những kết quả đầy hứa hẹn trong mô hình mọc lông ở chó. Tuy nhiên, cơ chế cọ lùn kích thích phát triển của tóc chưa hoàn toàn rõ ràng. Một giải thích có thể là do đặc tính chống viêm hoặc do tác dụng tạo mạch có chủ đích của β-sitosterol; kích thích yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu và thúc đẩy tân sinh mạch.
Tuy nhiên, hầu hết tất cả các công thức hiện tại có chứa cọ lùn thường kèm theo các vitamin, khoáng chất. Nó khiến việc phân biệt mức độ đóng góp chính xác của cọ lùn đối với rụng tóc là khó khăn.
Liều lượng, cách dùng cọ lùn
- Hiện nay cọ lùn được chiết xuất; bào chế thành nhiều dạng viên nang thực phẩm chức năng. Tùy theo mỗi nhà sản xuất thì số lượng viên uống theo khuyến cáo của họ.
- Liều dùng cọ lùn đường uống là 320 mg một lần/ngày hoặc 160 mg hai lần một ngày.
Lưu ý, kiêng kị
- Cọ lùn đã được báo cáo là ức chế enzym cyclooxygenase; tăng chảy máu khi dùng đồng thời với warfarin.
- Do có những tác động lên hormon giới tính nên không khuyến khích sử dụng cọ lùn ở trẻ em; phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.
- Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng bất kì sản phẩm nào chiết xuất từ cọ lùn.
Để lại một phản hồi