Me rừng từ lâu đã trở thành nguyên liệu quen thuộc để chế biến ra các món ăn vặt gắn liền với tuổi thơ. Không chỉ vậy, Me rừng còn được dùng để làm thuốc. Cành, vỏ, lá, quả và rễ của loại cây này còn được sử dụng trong bài thuốc chữa tiêu chảy, táo bón, tiểu tiện không thông, thấp chẩn (chàm), cao huyết áp và sốt cao do cảm mạo.
Giới thiệu về Me rừng
Mô tả về dược liệu
Me rừng còn có tên gọi khác là Ngưu cam tử, Du cam tử, Dư cam tử, Mận rừng. Tên khoa học Phyllanthus emblica, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Cây là loài thực vật thân nhỡ, có chiều cao trung bình trong khoảng 5 – 8m. Lá nhỏ xếp sít lại thành hai dây, và có hình dạng trông như lá kép lông chim.
Cây thường ra hoa vào khoảng tháng 4 – 5. Hoa mọc thành cụm ở nách lá, có màu vàng với kích thước nhỏ. Quả thịt có hình cầu, màu nâu vàng nhạt, có khía rất mờ.
Bộ phận dùng
Lá, vỏ cây, rễ và quả đều được sử dụng để làm thuốc.
Phân bố và thu hái
Me rừng có nguồn gốc từ Ấn độ và Malaysia. Thường thấy cây mọc hoang ở khu vực rừng núi.
Có thể thu hái dược liệu quanh năm, riêng quả hái vào mùa thu – đông cho chất lượng tốt nhất. Có thể dùng tươi hoặc phơi khô để dùng dần.
Thành phần hóa học
Trong quả chứa nhiều thành phần hóa học đa dạng, bao gồm acid gallic 5%, lipid 6%, acid phyllemblic 6.3%, emblicol, vitamin C, tanin, acid mucic,… Hạt me chứa tinh dầu, phosphatide; còn lá chứa tanin, vỏ chứa leucodelphinidin và tanin.
Công dụng của Me rừng
Theo Đông y
Theo Đông y, mỗi bộ phận của Me rừng đều có những đặc tính nhất định:
- Lá tính bình có vị cay.
- Quả có tính mát vị hơi chát, chua ngọt.
- Rễ có tính bình vị đắng chát.
Theo dân gian, mỗi bộ phận của cây đều có những tác dụng riêng biệt. Quả có tác dụng tiêu viêm, sinh tân chỉ khát, hạ nhiệt, nhuận phế, hóa đờm. Lá có tác dụng lợi tiểu. Rễ và vỏ có tác dụng hạ áp, thu liễm. Hoa có tác dụng hạ nhiệt và nhuận tràng.
Cây thường được dùng để điều trị cảm mạo phát sốt, cao huyết áp, tiểu tiện không thông, tiểu đường, đau răng, viêm ruột, đau thượng vị, viêm da mẩn ngứa, chàm,…Cây cũng được sử dụng nhiều ở các nước với các công dụng khác như:
- Ở Ấn Độ: người dân sử dụng quả me để trị lỵ, tiêu chảy, xuất huyết, vàng da, khó tiêu và thiếu máu. Ngoài ra người ta còn ngâm rượu me uống để trị ho và kích thích tiêu hóa.
- Ở Thái Lan, thảo dược được sử dụng để trị chứng thiếu vitamin C, tiêu chảy, tiểu tiện ít, sốt cao,…
- Quả me rừng quả thịt có hình cầu, màu nâu vàng nhạt, có khía rất mờ
Theo Y học hiện đại
Cây Me rừng đã được nghiên cứu nhiều và phát hiện ra các tác dụng dược lý như sau:
- Tăng cường chức năng tiêu hóa: Chất xơ trong quả có tác dụng điều hòa nhu động ruột, giúp hạn chế tình trạng tiêu chảy, táo bón. Ngoài ra me rừng còn làm giảm các triệu chứng ợ nóng, chướng bụng, đầy hơi,…
- Tăng khả năng hấp thu calci của cơ thể: Với hàm lượng vitamin và khoáng chất dồi dào, thảo dược có tác dụng tăng khả năng hấp thu của calci với cơ thể.
- Tác dụng đối với hệ tim mạch: Thành phần Cr trong Me rừng có tác dụng hạn chế tích tụ cholesterol trong thành mạch. Từ đó làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, huyết áp cao và đột quỵ.
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Ngoài ra, Cr trong dược liệu còn tham gia vào quá trình chuyển hóa glucid và lipid. Không chỉ vậy Cr còn tăng liên kết giữa các cơ quan thụ cảm với insulin từ đó điều tiết nồng độ insulin trong máu và giữ đường huyết ở mức ổn định.
Bài thuốc trị bệnh từ cây Me rừng
Bài thuốc chữa chứng tăng huyết áp
Rễ cây 15 – 30g. Sắc lấy nước uống, chia thành nhiều lần uống, nên dùng hết trong ngày.
Bài thuốc trị cảm mạo gây sốt cao
Quả me rừng 10 – 30g. Sắc lấy nước uống, chia thành nhiều lần và dùng hết trong ngày.
Bài thuốc lợi tiểu
Dùng vỏ thân 10 – 20g, sắc uống trong ngày.
Chuẩn bị lá me rừng 10 – 20g, mã đề và râu ngô mỗi thứ 1 ít. Đem sắc lấy nước uống, chia thành nhiều lần uống hết trong ngày.
Bài thuốc trị tiểu đường
Quả Me rừng 15 – 20g. Ướp với muối ăn rồi dùng uống hằng ngày.
Bài thuốc trị nước ăn chân
Dùng quả Me rừng giã lấy nước rồi thoa lên chỗ da bị nước ăn.
Rượu me rừng kích thích tiêu hóa và tăng cường khả năng sinh lý
Rượu trắng 2 lít, quả Me rừng 1 kg. Rửa sạch, để ráo rồi xếp vào bình đổ rượu vào ngâm trong vòng 1 tháng. Mỗi lần uống 1 chén nhỏ, dùng 3 lần/ ngày trong bữa ăn.
Bài thuốc trị thấp chẩn, mẩn ngứa, viêm da mãn tính
Vỏ quả 15 – 30g, Lá me rừng 10 – 20g, Quả me rừng 10 – 30g. Tất cả sắc uống, ngày dùng 1 lần. Đồng thời dùng lá me rừng nấu lấy nước tắm rửa hằng ngày.
Để lại một phản hồi