Điều trị viêm đa khớp dạng thấp – Thiên gia diệu phương

VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (1)

– Biện chứng đông y: Phong hàn thấp tà, ứ trệ kinh lạc.

– Cách trị: Hoạt lạc chỉ thống.

– Đơn thuốc: Tuyên lạc thông tí thang.

– Công thức:

 Đương quy            15g  Thục địa                15g
 Thương nhĩ tử       10g  Phòng phong         10g
 (tổ ong)
 Ô xà                       20g  Thổ miết trùng       10g
 Toàn yết                   3g  Ngô công             2 con
 Sơn giáp châu       10g  Sơn long                30g
 Dâm dương hoắc   20g  Kê huyết đằng        25g
 Khương tang       5 con  Hải đồng bì             15g

Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Nếu là hành tí: khử Thục địa, thêm Thiên ma 15g, Uy linh tiên 15g, Thanh phong đằng 15g; nếu là hàn tí: thêm Phụ tử 15g, nếu là thấp nhiệt: khử Dâm dương hoắc, Thục địa, thêm Thương truật 15g, Hoàng bá 15g, Mộc thông 10g, Tử kinh bì 10g, Bạch tiễn bì 15g, Bội lan 15g. Có sưng nề: khử Thục địa thêm Bạch giới tử 15g, Mộc miết tử 1 hạt, Xích tiểu đậu 50-100 g.

– Hiệu quả lâm sàng: Trương XX, nữ, 38 tuổi, nhân viên mua bán, viêm đa khớp dạng thấp đã gần 10 nǎm. Gần đây niêm mạc lở loét. Bệnh kéo dài không công tác được, thậm chí nằm liệt giường, tự dùng các thuốc hormon v.v… vẫn thấy còn đau, sưng nề, biến dạng, v.v… Uống hơn trǎm thang “Tuyên lạc thông tí thang gia giảm” thì khỏi, theo dõi 5 nǎm vẫn đi làm bình thường.

 

247. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (2)

– Biện chứng đông y: Phong hàn thấp tà, xâm nhập kinh lạc, lưu lại ở các khớp.

– Cách trị: Khư phong tán hàn, sơ cân hoạt lạc.

– Đơn thuốc: Ma hoàng ôn tí thang.

– Công thức:

 Ma hoàng               10g  Khương hoạt          10g
 Độc hoạt                10g  Thế xuyên ô           10g
 Thí thảo ô               10g  Bát lý ma                1g
 Quế chi                  10g  Hoàng kỳ               20g
 Xuyên ngưu tất       12g  Mộc qua                12g
 Uy linh tiên            12g  Kê huyết đằng       10g
 Tế tân                     3g  Chế phụ                 10g
 Thân cân thảo         10g  Tầm cốt phong       10g
 Thương nhĩ tử         10g  Tần giao                10g
 Tang kí sinh            10g  Chích cam thảo      10g

Đương qui, Bạch thược đế phù chính khí.

 

248. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (3)

– Biện chứng đông y: Phong hàn thấp tà, đọng ở các khớp, uất lâu hóa nhiệt, khí trệ huyết ứ.

– Cách trị: Sơ phong thanh nhiệt, hoạt huyết hóa ứ.

– Đơn thuốc: Hi đồng ẩm, xạ hương, tam thất hoàn.

– Công thức:
     A. Hi đồng ẩm

 Hi thiêm thảo            30g  Hải đồng bi               30g
 Nhẫn đông đằng        30g  Tang chi (non)           30g
 Kê huyết đằng          15g  Tần giao                   10g
 Tri mẫu                    10g  Cát cǎn                    10g
 Sinh ý mễ                30g  Phòng kỷ                 10g

Thêm nước vừa đủ, nấu sôi 20 phút, sắc lại còn 300 ml, uống lúc còn ấm, mỗi ngày 2 lần.

     B. Xạ hương tam thất hoàn:

 Sinh toàn yết                60g  Tam thất                       30g
 Địa long                        90g  Sinh hắc đậu            60 hạt
 Xuyên ô                        15g  Xạ hương                      3g
(nghiền nhỏ, bỏ vào sau)

Tất cả nghiền thành bột mịn, dùng hồ gạo làm thành hoàn to bằng hạt đỗ xanh, mỗi ngày uống 2 lần (sáng, chiều) mỗi lần 7 đến 10 hoàn, với nước ấm.

– Hiệu quả lâm sàng: Hứa XX, 27 tuổi, nhân viên thương nghiệp. Mắc bệnh viêm đa khớp dạng thấp đã 7 nǎm, thỉnh thoảng lại phát, mỗi lần phát bệnh thì sốt, các khớp lớn thì sưng đỏ, nóng đau, không hoạt động được, đã vào bệnh viện trước sau 3 lần; ở viện điều dưỡng đã chữa 2 đợt, mấy ngày trước lại thấy toàn thân khó chịu, các khớp đau, đến nay gót chân, gân gót cũng sưng đỏ đau, không hoạt động được. Ngày 28 tháng 7 nǎm 1977 đến khám, vợ phải dìu đi, sắc mặt bệch, dáng đau khổ, các khớp ngón tay, ngón chân, các khớp mắt cá, gối sưng đỏ, sờ thấy nóng rực, mạch tế nhu, rêu lưỡi trắng mỏng. Cho uống “Hi đồng ẩm”, khám lại 8 lần. dùng tất cả 30 thang thuốc, các triệu chứng đỡ dần dần. Trong thời gian chữa bệnh, dùng kèm “Xạ hương tam thất hoàn”, Trong bài thuốc tùy theo triệu chứng mà thêm Phòng phong, Bạch truật, Hoàng kỳ v.v… là các thuốc cố biểu. Theo dõi 10 tháng, gặp thời tiết thay đổi thì hơi khó chịu, các khớp chưa sưng lại, đã trở về công tác.

– Bàn luận: Bệnh viêm đa khớp dạng tháp thuộc phạm vi trù chứng “tí” của đông y. “Chứng tí” phát sinh là do lỗ chân lông mở kết, doanh vệ không vững chắc, phong hàn thấp tà thừa hư xâm nhập vào mà thành. Vì tà làm tắc chính khí, không tuyên hành được mà đọng lại, khí huyết ngưng trệ, lâu thành ra tí. Tí là có ý bất thông, bất thông tắc thống, thấp tà trú ở khớp nên sưng, tà lâu hóa nhiệt, chuyển thành nhiệt tí, ca bệnh trên dùng phép sơ phong thanh nhiệt, hoạt huyết hóa ứ, phối hợp với thuốc lá côn trùng để thu tà có công hiệu.

 

249. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (4)

– Biện chứng đông y: Phong thấp ứ trệ kinh lạc.

– Cách trị: Khu phong thắng thấp, khứ ứ thông lạc.

– Đơn thuốc: Long xà tán.

– Công thức:

 Địa long                 250g  Phòng phong           60g
 Toàn trùng               20g  Bạch hoa xà       4-6 con
 Ô tiêu xà                 60g

Tất cả các thuốc trên rang khô, tán thành bột, rây mịn rồi cho vào nang nhựa, mỗi lần uống 4-6 nang, mỗi ngày 3 lần, mỗi đợt dùng một liều thuốc trên.

– Bàn luận: Bài này chủ yếu dùng để chữa các bệnh viêm đa khớp dạng thấp. Nhưng đối với các bệnh thấp khớp, viêm quanh khớp vai, đau thần kinh hông cũng có công hiệu.

 

250. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (5)

– Biện chứng đông y: Thấp nhiệt đọng lại ở khớp.

– Cách trị: Thanh nhiệt giải độc, khử thấp hoạt lạc.

– Đơn thuốc: Thương truật phòng kỷ thang gia vị.

– Công thức:

 Thương truật            12g  Phòng kỷ                  12g
 Thông thảo               12g  Ý dĩ                          15g
 Địa long                   12g  Ngưu tất                   12g
 Tô mộc                      9g  Bồ công anh             30g
 Kim ngân hoa           24g  Liên kiều                   12g
 Cam thảo                4,5g

Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

– Hiệu quả lâm sàng: Dương XX, nam, 18 tuổi, công nhân. Đến khám ngày 10/7/1970. Bệnh nhân sưng đau các khớp chân đã 2 tháng, hai đùi đau đớn, đi lại khó khǎn và rất đau, có lúc phát sốt, không muốn ǎn uống, sắc mặt vàng đỏ, môi và lưỡi đỏ sẫm, rêu lưỡi trắng, gốc lưỡi hơi vàng, mạch tế sác mà nhu. Bệnh này do thấp nhiệt đọng lại ở khớp gây nên thấp nhiệt tí sưng đau, phải thanh nhiệt giải độc, khử thấp hoạt lạc. Cho dùng “Thương truật phòng kỷ thang gia giảm”. Uống được 4 thang, hết sưng hết đau các khớp các chứng cũng hết. Cho dùng tiếp 2 thang, để củng cố hiệu quả.

– Bàn luận: Từ sự phân tích mạch chứng của ca bệnh này ta thấy bệnh nhân vốn có nhiệt ẩn náu ở trong lại có hàn thấp hóa nhiệt, thấp và nhiệt cùng câu kết đọng lại ở khớp làm tắc nghẽn kinh lạc, doanh hệ tuần hoàn không điều hòa nữa mà sinh ra chứng thấp nhiệt tí. Trước hết dùng “Thương truật phòng kỷ thang gia vị” để thành nhiệt giải độc, khu phong hoạt lạc. Vì trong bài thuốc có Bồ công anh, Kim ngân hoa, Liên kiều để thanh nhiệt giải độc, tiêu ung tán kết, Tô mộc hành huyết khứ ứ thông lạc nên có tác dụng chữa bệnh nhanh.

 

251. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (6)

– Biện chứng đông y: Phong tà bịt nghẽn kinh lạc.

– Cách trị: ích khi khu phong thanh nhiệt thông lạc

– Đơn thuốc: Kỳ kỷ thổ địa thang.

– Công thức:

 Hoàng kỳ                 12g  Phòng kỷ                  15g
 Thổ phục linh           30g  Địa cốt bì                  20g
 Phòng phong           12g  Đương qui                12g
 Bạch truật                12g  Đại phong bì             20g
 Khương hoạt            10g  Độc hoạt                  10g
 Tang chi                   20g  Câu đằng                 15g
 Ngưu tất                  10g  Lôi công đằng        6-12g

Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

– Bàn luận: Lôi công đằng trong bài này còn gọi là Hoàng đằng, Đoạn trường thảo v.v… vị hơi đắng, hơi cay, tính ôn rất độc, có các tác dụng khu phong thông lạc khử thấp chỉ thống, có hiệu quả tốt đối với chứng viêm đa khớp dạng thấp, có thể sử dụng phối hợp trong bài thuốc, cũng có thể sử dụng đơn độc. Nói chung người lớn mỗi ngày uống 6-15g, tối đa 30g, dùng quá liều có thể ngộ độc hoặc chết. Cần chú ý khi dùng.

 

252. VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP (7)

– Biện chứng đông y: Thận tinh không đầy đủ, phong hợp với đờm thấp thành chứng tí.

– Cách trị: Bổ tinh dưỡng dịch, hóa thấp thông lạc, trừ phong định thống.

– Đơn thuốc: Địa hoàng hợp tễ.

– Công thức:

 Sinh địa hoàng           60g  Thục địa hoàng           30g
 Bạch truật (sao)         60g  Đạm can khương        12g
 Xuyên ô (chế)              6g  Bắc tế tân                 4,5g
 Ngô công                3 con
(đã nát)
 Sinh cam thảo             5g

Mỗi ngày 1 thang, nước sắc 2 lần, uống làm 3 lần. Một tuần lễ sau khi bệnh chuyển biến tốt thì giảm lượng Sinh địa, thêm Hoàng kỳ 30g.

– Bàn luận: Bài “Địa hoàng hợp tễ” được xây dựng trên cơ sở kinh nghiệm hiện đại dùng độc vị Can sinh địa để trị có kết quả bệnh viêm đa khớp dạng thấp. Trên lâm sàng thấy dùng độc vị Can sinh địa thì hiệu quả chậm, tác dụng chỉ thống kém, khi dùng lượng lớn thì có tác dụng phụ, người bệnh đau bụng ỉa chảy. Sau khi uống 3-5 ngày thì bệnh nhân thường không muốn uống tiếp. Bài thuốc này có dùng thêm các thuốc lý trung như Bạch truật, Can khương để ôn trung kiện tì, thẩm thấp hóa ứ, lại thêm Xuyên ô, Tế tân, Ngô công để khu phong định thống, hiệu quả tǎng lên rõ rệt, tác dụng phụ giảm hẳn đi.

Hãy bình luận đầu tiên

Để lại một phản hồi

Thư điện tử của bạn sẽ không được hiện thị công khai.


*